Kategorie prawa jazdy – jakie są kategorie prawa jazdy w Polsce?

W naszym kraju istnieje aż 16 kategorii prawa jazdy, które nadają prawo do kierowania różnymi typami pojazdów. Najpopularniejsza jest kategoria B. Przedstawiamy wszystkie kategorie prawa jazdy i uprawnienia, jakie dają.

Jakie są kategorie prawa jazdy?

Aby zdobyć prawo jazdy danej kategorii, trzeba spełnić kilka warunków. Najważniejsze to:

• brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami
• ukończenie szkolenia
• zdanie egzaminu państwowego
• ukończenie określonego wieku: od 14 do 24 lat (w zależności od kategorii)

Kierowca otrzyma prawo jazdy najwcześniej w dniu osiągnięcia wymaganego przez prawo wieku, jednak kurs na prawo jazdy dla określonej kategorii może rozpocząć na 3 miesiące przed konkretnymi urodzinami. Dotyczy to także podejścia do egzaminów państwowych.

Warto pamiętać, że posiadanie danej kategorii prawa jazdy, nie jest jednoznaczne z tym, że możemy prowadzić pojazd zawodowo albo na nim pracować. Na przykład mając prawo jazdy kategorii B, można prowadzić koparkę, ale już, aby na niej pracować zawodowo, wymagane są specjalne uprawnienia. Taka sama procedura obowiązuje zawodowych kierowców autobusów, busów i ciężarówek. Aby zostać zawodowym kierowcą, oprócz standardowego prawa jazdy odpowiedniej kategorii, muszą oni uzyskać świadectwo kwalifikacji zawodowej kierowcy.

Co więcej, ogólne przepisy dotyczące kategorii prawa jazdy oraz wynikających z nich uprawnień nie dotyczą prowadzenia pojazdów Sił Zbrojnych RP, Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Służby Granicznej.

Pojazdy dwukołowe i lekkie

Prawo jazdy kategorii AM

Pozwala na prowadzenie:

• motoroweru lub skutera, czyli pojazdu dwu- lub trójkołowego z silnikiem spalinowym o pojemności skokowej do 50 cm3, lub z silnikiem elektrycznym o mocy do 4 kW, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h
• czterokołowca lekkiego, który ma masę własną do 350 kg i konstrukcję ograniczającą prędkość jazdy do 45 km/h
• zespołu pojazdów złożonych z ww. pojazdów połączonych z przyczepą – tylko w Polsce

Kryterium wiekowe: 14 lat.

Prawo jazdy kategorii A1

Ta kategoria umożliwia prowadzenie:

• motocykla o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg
• motocykla trójkołowego o mocy do 15 kW
• pojazdów z kategorii AM
• zespół pojazdów – powyższe pojazdy połączone z przyczepą – tylko w Polsce

Kryterium wiekowe: 16 lat.

Prawo jazdy kategorii A2

Kategoria prawa jazdy A2 daje prawo kierowania:

• motocyklem: do 35 kW mocy, o stosunku mocy do masy własnej do 0,2 kW/kg
• motocyklem trójkołowym o mocy do 15 kW
• pojazdami z kategorii AM
• zespołem pojazdów – powyższe pojazdy połączone z przyczepą – tylko w Polsce

Kryterium wiekowe: 18 lat.

Prawo jazdy kategorii A

Mając tę kategorię, można prowadzić:

• każdy motocykl
• pojazd z kategorii AM
• zespół pojazdów – powyższe pojazdy połączone z przyczepą – tylko w Polsce

Do uzyskania uprawnień trzeba skończyć 24 lata lub 20 lat (w sytuacji, kiedy kierowca ma prawo jazdy kategorii A2 od co najmniej 2 lat). Więcej o tym, jak zdać prawo jazdy na motocykl przeczytasz w artykule: https://www.otomoto.pl/news/prawo-jazdy-na-motocykl.

Pojazdy samochodowe

Prawo jazdy kategorii B1

Kategoria B1 umożliwia kierowanie:

• czterokołowcami ciężkimi, spełniają wymogi unijnej homologacji L7e, czyli: wyposażonych w dach; o maksymalnej masie bez obciążenia do 400 kg w przypadku aut osobowych i 550 kg dla pojazdów dostawczych; o maksymalnej mocy użytecznej silnika nieprzekraczającej 15 kW/20,4 KM; osiągających prędkość do 100 km/h, o dopuszczalnej ładowność w przypadku przewozu osób do 200 kg, a w przypadku pojazdów przeznaczonych do przewozu ładunków maksymalnie do 1000 kg.
• pojazdami z kategorii AM

Kryterium wiekowe: 16 lat.

Prawo jazdy kategorii B

Prawo jazdy kategorii B pozwala na kierowanie:

• samochodami osobowymi i dostawczymi o dopuszczalnej masie całkowitej DMC do 3,5 t
• pojazdami samochodowymi zasilanymi paliwami alternatywnymi (np. z silnikiem elektrycznym, wodorowym lub z napędem hybrydowym) o DMC nieprzekraczającej 4250 kg, o ile: przekroczenie DMC wynika z zastosowania paliw alternatywnych, a taka informacja jest odnotowana w dowodzie rejestracyjnym, kierowca musi też mieć prawo jazdy kategorii B od co najmniej 2 lat
• pojazdami z kategorii AM
• ciągnikiem rolniczym i maszynami rolniczymi np. kombajnem (tylko na terenie Polski)
• pojazdami wolnobieżnymi (tylko w Polsce), czyli pojazdami silnikowymi, których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, są to m.in.:
  • urządzenia rolnicze, np.: kombajny, kosiarki, sadzarki, sieczkarnie, zgrabiarki, prasy
  • maszyny budowlane, np. koparki, walce, ładowarki, frezarki, spycharki, wiertnice, żurawie
  • pojazdy używane w leśnictwie, np. karczowniki, rębaki, wciągarki, harwestery
  • pojazdy stosowane w transporcie, np. wózki bagażowe, widłowe, platformowe
• motocyklem o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg (tylko w Polsce), o ile kierowca ma prawo jazdy, kategorii B od co najmniej 3 lat
• zespołem pojazdów złożonych z samochodu, pojazdu wolnobieżnego lub ciągnika połączonego z lekką przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej do 750 kg

Kryterium wiekowe: 18 lat.

Prawo jazdy kategorii B+E

Ten typ uprawnień umożliwia kierowanie zespołem pojazdów złożonych z:

• pojazdu z kategorii B i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t
• ciągnika rolniczego i przyczepy lub przyczep – tylko w Polsce
• pojazdu wolnobieżnego i przyczepy lub przyczep – tylko w Polsce

Kryterium wiekowe: 18 lat.

Pojazdy ciężarowe i autobusy

Prawo jazdy kategorii C

Kierowca ma prawo prowadzić:

• pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, np. samochód ciężarowy
• pojazdy z kategorii AM
• ciągnik rolniczy – tylko w Polsce
• pojazd wolnobieżny – tylko w Polsce
• zespół pojazdów złożony z powyższych pojazdów i lekkiej przyczepy (o DMC do 750 kg)

Kryterium wiekowe: 21 lat.

Prawo jazdy kategorii C1

Ta kategoria umożliwia prowadzenie:

• pojazdu samochodowego o DMC ponad 3,5 t do 7,5 t, z wyjątkiem autobusu np. małej ciężarówki
• ciągnika rolniczego – tylko w Polsce
• pojazdu wolnobieżnego – tylko w Polsce
• pojazdu z kategorii AM
• zespołu pojazdów złożonych z powyższych pojazdów i lekkiej przyczepy (o DMC do 750 kg)

Kryterium wiekowe: 18 lat.

Prawo jazdy kategorii C1+E

To prawo jazdy uprawnia do kierowania zespołem pojazdów o DMC do 12 ton, który składa się z pojazdu, który ciągnie z kategorii C1 i przyczepy. Np. małej ciężarówki z przyczepą.

Kryterium wiekowe: 18 lat.

Prawo jazdy kategorii C+E

Ta kategoria prawa jazdy jest rozszerzeniem dla kategorii C, ponieważ pozwala na kierowanie zespołem pojazdów złożonych z pojazdu z kategorii C i przyczepy lub przyczep, bez ograniczenia masy. Kierowca mający ten typ prawa jazdy może prowadzić duży samochód ciężarowy z naczepą, popularnie zwany „TIR-em”.

Kryterium wiekowe: 21 lat.

Prawo jazdy kategorii D

Kategoria D daje uprawnienia do kierowania:

• autobusami, niezależnie od ich rozmiaru i liczby przewożonych pasażerów
• pojazdami z kategorii AM
• ciągnikiem rolniczym – tylko w Polsce
• pojazdami wolnobieżnymi – tylko w Polsce
• zespołem pojazdów złożonych z powyższych pojazdów i lekkiej przyczepy (o DMC do 750 kg)

Ten rodzaj prawa jazdy obowiązuje zawodowych kierowców autobusów miejskich, międzymiastowych i turystycznych.

Kryterium wiekowe: 24 lata.

Prawo jazdy kategorii D1

Prawo jazdy kategorii D1 uprawnia do prowadzenia:

• autobusu przeznaczonego konstrukcyjnie do przewozu do 17 osób łącznie z kierowcą, o długości do 8 m
• pojazdów z kategorii AM
• ciągników rolniczych – tylko w Polsce
• pojazdami wolnobieżnymi – tylko w Polsce
• zespołem pojazdów złożonych z powyższych pojazdów i lekkiej przyczepy (o DMC do 750 kg)

Kryterium wiekowe: 21 lat.

Inne pojazdy

Prawo jazdy kategorii D1+E

Ten rodzaj prawa jazdy pozwala na kierowanie zespołu pojazdów złożonych z pojazdu kategorii D1 i przyczepy, bez ograniczania jej masy.

Kryterium wiekowe: 21 lat.

Prawo jazdy kategorii D+E,

Prawo jazdy D+E uprawnia do kierowania zespołem pojazdów złożonych z pojazdu z kategorii D i przyczepy bez ograniczenia masy. Jest to najbardziej rozszerzona kategoria dla kierowców autobusów, wykorzystywana w sytuacjach specjalnych, kiedy trzeba przewozić na przyczepie dodatkowe bagaże.

Kryterium wiekowe: 24 lata.

Prawo jazdy kategorii T 

Prawo jazdy tego typu daje uprawnienia do kierowania:

• ciągnikiem rolniczym
• pojazdami wolnobieżnymi
• zespołem pojazdów: ciągnikiem rolniczym z przyczepą lub przyczepami
• zespołem pojazdów: pojazd wolnobieżny z przyczepą lub przyczepami
• pojazdami z kategorii AM

Choć prowadzenie pojazdów z tej kategorii umożliwiają inne rodzaje prawa jazdy, to jednak ograniczają one uprawnienia wyłącznie do terenu naszego kraju. Dlatego osoby pracujące w rolnictwie lub w branżach, gdzie wykorzystywane są pojazdy wolnobieżne, także poza terenem Polski, wybierają właśnie ten rodzaj prawa jazdy. Poza tym niskie kryterium wieku sprawia, że o tę kategorię może starać się niepełnoletnia młodzież chcąca pomóc rodzicom w gospodarstwie.

Kryterium wiekowe: 16 lat.

Aby zostać motorniczym, należy zdobyć uprawniania do prowadzenia tramwajów. Ponieważ jest to zajęcie zgoła odmienne od kierowania innymi pojazdami, wymaga też specjalnego szkolenia i egzaminu. Prawo jazdy na tramwaj można zdobyć po ukończeniu 21 lat. 

FAQ

Jak zdobyć prawo jazdy?

Aby zdobyć jakąkolwiek kategorię prawa jazdy w Polsce, poza ukończeniem wymaganego wieku, należy: udać się do lekarza medycyny pracy, aby otrzymać orzeczenie o braku przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów z danej kategorii; zrobić aktualne kolorowe zdjęcie i wypełnić wniosek o wydanie prawo jazdy; złożyć wniosek o wydanie prawa jazdy wraz z orzeczeniem i zdjęciem, co pozwoli uzyskać Profil kandydata na kierowcę i numer PKK. Następnie wystarczy ukończyć kurs na prawo jazdy i zdać egzamin państwowy. Więcej porad, jak przygotować się i zdać egzamin na prawo jazdy przeczytasz w artykule: https://www.otomoto.pl/news/jak-zdac-prawo-jazdy-10-sprawdzonych-porad.

Jakie kategorie prawa jazdy są od 16 lat?

Kategorie prawa jazdy, które można zdobyć, mając 16 lat to: AM na motorower i czterokołowiec lekki, A1 na motocykl o słabej mocy, B1 na czterokołowiec oraz T na ciągnik i pojazdy wolnobieżne.

Co grozi za jazdę bez prawa jazdy?

Zgodnie z art. 95 Kodeksu wykroczeń osoba prowadząca pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 z i nie wyższej niż 30 tys. zł. Co więcej, wobec niej sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do lat 3.