Lampy ksenonowe – czym są, jak działają i jakie są ich wady i zalety?

Lampy ksenonowe zapewniają intensywniejsze oświetlenie drogi niż reflektory z żarówkami halogenowymi. Poza tym są energooszczędne i trwałe. Wyjaśniamy zasadę działania reflektorów ksenonowych.

Czym są lampy ksenonowe?

Lampy ksenonowe pojawiły się na początku lat 90. XX w. Są trwalsze od halogenowych i dają mocne, białe światło na poziomie do ok. 3000 lumenów. Od tradycyjnych reflektorów różni je przede wszystkim budowa i sposób wytwarzania światła. W przeciwieństwie do żarówek, nie mają wolframowego żarnika. Szklane bańki mają wewnątrz elektrony i są wypełnione gazem – ksenonem. Stąd też ich nazwa. Wiązka światła jest wynikiem wyładowania, dlatego zamiennie używa się określenia lampy wyładowcze.

Występują w dwóch rodzajach świateł: jako światła mijania i biksenony, czyli w jednym module jest zarówno światła mijania, jak i drogowe. Przełączanie pomiędzy poszczególnymi światłami odbywa się za pomocą wbudowanej przysłony.

Warto pamiętać, że w UE można wymienić zwykle lampy tylko na kompletne zestawy systemu reflektorów ksenonowych. W ich skład wchodzą: homologowany reflektor (np. z oznaczeniem E1 na kloszu), układ automatycznej regulacji poziomowania świateł oraz układ do czyszczenia reflektora (wymagany zgodnie z regulaminem ECE R48 i ewentualnie odpowiednimi przepisami krajowymi).

Po czym poznać lampy ksenonowe?

Całkowicie przezroczysty klosz, spryskiwacze, a często i wycieraczki to charakterystyczne elementy, po których można poznać, że w danym aucie zastosowano reflektory ksenonowe. Aby były w pełni skuteczne, muszą być zawsze czyste.

Jeszcze prościej można je rozpoznać, kiedy są włączone. Od razu wyróżniają się białą, a jednocześnie lekko niebieską barwą wiązki światła. Jeśli się przypatrzymy, to w pierwszych sekundach zauważymy, jak światło nabiera intensywności i delikatnie zmienia odcień – co jest wynikiem rozgrzewania się lamp. Dodatkowo po uruchomieniu auta można dostrzec autopoziomowanie świateł. Jeśli pojazd był wyposażony fabrycznie w lampy ksenonowe, to nie ma regulatora wysokości świecenia.

Jak działają lampy ksenonowe?

Lampa ksenonowa działa na zasadzie łuku elektrycznego, czyli zjawiska przepływu prądu o wysokim napięciu, przechodzącego między elektrodami w otoczeniu gazu ksenonowego zawierającego sole metali z grupy halogenów. W efekcie generuje się mocny słup światła.

Reflektory zbudowane są ze: statecznika (zapłonnika), palnika ksenonowego, przetwornicy prądu oraz bańki szklanej, w której znajdują się elektrody. Dodatkowo w lampach typu biksenon znajduje się przesłona.

Aby powstało światło ksenonowe, cały układ musi ze sobą współpracować. Po uruchomieniu silnika przetwornica wytwarza napięcie, wynoszące kilkanaście tysięcy woltów, a zapłonnik dostarcza do układu prąd zmienny o natężeniu ok. 85 A. Następnie w bańce wypełnionej ksenonem dochodzi do wyładowania elektrycznego między elektrodami.

Reflektory potrzebują do kilku sekund, aby osiągnąć pełen poziom intensywności i barwy, dlatego najczęściej są stosowane jako światła mijania. W światłach drogowych umieszcza się lampy halogenowe, które włączamy w razie potrzeby. Innym rozwiązaniem są biksenony, w których jedna lampa świeci cały czas, a długość wiązki reguluje specjalny układ optyczny za pomocą przesłony.

Ksenony nie przestają świecić od razu, tylko wraz z upływem czasu zaczynają zmieniać kolor na zbliżony do fioletowego albo różowego i intensywność. Przed wymianą trzeba sprawdzić jakiego typu żarówkę potrzebujemy. Różnią się one budową, bazą i napięciem. Jest to ważne, ponieważ nie można ich stosować zamienne. Obecnie stosowane są:

• D1, D2, D5 – z wbudowanym zapłonnikiem
• D2 i D4 – bez zapłonnika
• oznaczone na końcu literą S – do reflektorów soczewkowych
• oznaczone dodatkowo literą R – stosuje się do lamp odbłyśnikowych

Przy wymianie ksenonów trzeba zachować maksimum ostrożność: wyłączyć silnik i odłączyć akumulator. Zapłonnik w trakcie uruchamiania generuje impuls o mocy ok. 200 000 woltów, który może zabić. Najbezpieczniej jest więc robić to w warsztacie.

Lampy ksenonowe ulegają też awariom. Typowe przyczyny to:

• zwarcia wewnętrzne
• brak napięcia zasilającego
• brak połączenia z masą
• uszkodzoną elektronikę urządzenia

Jakie są wady i zalety lamp ksenonowych?

Zalety lamp ksenonowych:

• bardzo długa żywotność – nawet do 300 godzin
• aż o 30% niższe użycie energii elektrycznej niż tradycyjnych żarówek, średnio jest to tylko 35 W
• generują mocne i silnie skoncentrowane światło o mocy nawet do 3000 lumenów
• jasne i silne światło podobne do światła dziennego niweluje zmęczenie oczu podczas długiej jazdy
• mocne światło zwiększa pole widzenia, co poprawia komfort jazdy, szczególnie nocą poza terenem zabudowanym
• silne i jasne światło bardzo dobrze oświetla drogę, przez co podróż staje się bezpieczniejsza
• jeśli reflektory są wyposażone w odpowiednie osłony, nie emitują szkodliwego np. dla budowy lampy promieniowania ultrafioletowego
• automatyczne poziomowanie

Wady lamp ksenonowych:

• wysoka cena całych reflektorów, jak i pojedynczych żarówek
• wymianę świateł i ich kontrolę trzeba wykonać w warsztacie
• żarówki trzeba wymieniać parami
• ważne jest sprawdzanie autopoziomowania lamp – inaczej będą oślepiały kierowców innych pojazdów
• reflektory i sterowniki łatwo ulegają uszkodzeniu
• zabrudzone reflektory rozpraszają światło, przez co zmniejszają skuteczność lamp ksenonowych, stąd trzeba kontrolować działanie spryskiwaczy i wycieraczek
• nie w każdym samochodzie można wymieniać standardowe oświetlenie na ksenonowe, poza tym zwykle wymaga to wykonania wielu modyfikacji w aucie

Ile kosztują lampy ksenonowe?

Lampy ksenonowe mijania kosztują średnio ok. 2000 zł za sztukę. Najtańsze oferty zaczynają się już od ok. 250 zł. Cena zależy od producenta oraz modelu auta, do którego pasują. Więcej trzeba też zapłacić za lampy typu biksenon. Żarówki ksenonowe to wydatek rzędu od 140 zł za sztukę. 

Trzeba pamiętać, że wymienia zawsze się oba światła, nawet jak tylko jedne jest niesprawna. Jest spowodowane tym, że z upływem czasu zmienia się barwa, stad wymiana jednej żarówki spowoduje dużą dysproporcją w intensywności wiązki światła.

Eksperci zalecają, aby przy wyborze reflektorów nie sugerować się ceną, tylko jakością i renomą producenta. Tanie chińskie zamienniki nie są w stanie wytworzyć wystarczająco silnej wiązki światła, często też różnią się barwą i dość szybko się przepalają. Poza tym mogą być pozbawione autopozioomwania albo sprzedawane bez wycieraczek i spryskiwaczy. Trzeba pamiętać, że lampy ksenonowe muszą mieć homologację. Co więcej, renomowani producenci dają na swoje produkty gwarancję, co oznacza, że nie będziemy zmuszeni wymawiać żarówek za kilka miesięcy.

Trwałość lamp ksenonowych uznanych firm można oszacować na ok. 2500-3000 godzin. Oczywiście w warunkach idealnych. Jak tylko światło zmienia barwę na fioletoworóżową to znak, że trzeba się zainteresować ich słabnącą kondycją. Kontrolę ksenonów zaleca się też przeprowadzić po przejechaniu ok. 100-150 tysięcy km. Natomiast po 10-12 latach należy skontrolować stan przetwornic. Koszt wymiany żarówki w autoryzowanym serwisie to ok. 100-200 zł, połowę mniej zapłacimy w niezależnym warsztacie.

FAQ

Co jest lepsze – lampy ksenonowe czy ledowe?

Nie można jednoznacznie stwierdzić, która technologia jest lepsza. Obie wyróżnia duża skuteczność oświetlania drogi. Aczkolwiek LED-y są trwalsze.

Jak działa czujnik poziomowania ksenonów?

Sterownik ciągle monitoruje dane z czujników osi przedniej oraz tylnej i na bieżąco je porównuje z zapisanym w pamięci danymi. Na tej podstawie ustawia wysokość świateł.

Czym różnią się ksenony od zwykłych świateł?

Przede wszystkim ksenony są inaczej zbudowane niż tradycyjne żarówki. Nie ma w nich włókna wolframowego, a sama bańka wypełniona jest ksenonem. Światło jest efektem wyładowania elektrycznego między elektrodami.