Osłony energochłonne – drogowe poduszki powietrzne. Jak działają?

Na rozjeździe autostrady samochód uderza w osłony energochłonne, po czym koziołkuje i ląduje na kołach. Kierowca wychodzi z wraku bez poważnych obrażeń – życie ratuje mu nowoczesna infrastruktura drogowa.

• Osłony energochłonne minimalizują skutki wypadków.
• Montuje się je w miejscach o dużym ryzyku zderzeń, m.in. na autostradach i przy wjazdach do tuneli.
• Osłona działa jak poduszka powietrzna w aucie.

Nowoczesne drogi to nie tylko asfalt. Osłony energochłonne to specjalistyczne urządzenia, które pochłaniają energię uderzenia pojazdu i ograniczają skutki wypadków. Montuje się je w miejscach szczególnie niebezpiecznych – przed przeszkodami stałymi, takimi jak słupy, mury oporowe, tunele czy ostre zakończenia barier ochronnych.

Osłony energochłonne – początkowo chroniły tory wyścigowe

O skuteczności drogowych tzw. poduszek powietrznych przekonał się kierowca na autostradzie A1 na wysokości Kutna. Samochód jadący z dużą prędkością uderzył w poduszkę zderzeniową. Auto wykonało obrót w powietrzu i spadło na jezdnię. Kierowca samodzielnie opuścił rozbity pojazd, praktycznie bez większych obrażeń. Zdarzenie zakwalifikowano jako kolizję, choć wyglądało jak poważny wypadek. Poduszki zderzeniowe przejęły energię uderzenia, co znacząco zredukowało skutki.

Początki takich osłon sięgają torów wyścigowych, w tym Formuły 1. Stosowane tam rozwiązania nie tylko zatrzymywały pojazd, ale także ograniczały siłę oddziałującą na kierowcę. Ich skuteczność w ekstremalnych warunkach sportów motorowych doprowadziła do adaptacji na potrzeby dróg publicznych – początkowo na autostradach i trasach ekspresowych, a z czasem również na innych drogach.

Osłony energochłonne – przepisy i normy w Polsce

W Polsce prawo nakazuje montaż takich urządzeń w miejscach szczególnie niebezpiecznych. Wyróżnia się dwa podstawowe typy: osłony wielosegmentowe oraz monoblok, które można dociążać np. wodą lub piaskiem. Czoło osłony trzeba oznakować odblaskowymi strzałkami wskazującymi kierunek ominięcia, aby zapewnić odpowiednią widoczność.

Osłony energochłonne zaprojektowano tak, by podczas uderzenia kontrolowanie się deformowały. W ten sposób pochłaniają znaczną część energii kinetycznej pojazdu, wydłużają czas zatrzymania i zmniejszają przeciążenia działające na pasażerów.

Do ich produkcji wykorzystuje się metal, tworzywa sztuczne, kompozyty lub materiały wielowarstwowe. Niektóre konstrukcje pozwalają na kontrolowany ślizg elementów, inne opierają się na zgniataniu lub przesuwaniu segmentów. Kluczowe jest, aby żadna z części osłony nie stanowiła zagrożenia dla innych uczestników ruchu – np. nie odpadała podczas uderzenia. Nowoczesne osłony można łatwo montować i demontować, co pozwala stosować je także tymczasowo, np. podczas robót drogowych. W takich przypadkach często używa się wersji mobilnych.

Skuteczne jak poduszki w samochodzie

Badania potwierdzają, że odpowiednio dobrane i zamontowane osłony energochłonne potrafią znacząco zmniejszyć liczbę ofiar śmiertelnych oraz osób ciężko rannych w wypadkach. Dlatego stosuje się je na rozwidleniach dróg, przed wjazdami do tuneli, na węzłach autostradowych czy przy punktach poboru opłat. W warunkach ograniczonej widoczności, przy dużych prędkościach czy na drogach górskich ich obecność często decyduje o ludzkim życiu. Nawet jeśli kierowca popełni błąd, zaśnie czy wpadnie w poślizg, uderzenie w przeszkodę nie musi skończyć się fatalnie.