Rozrusznik w aucie: jaką pełni rolę i jak działa? Jakie są główne przyczyny i objawy awarii?

Dzięki rozrusznikowi możemy natychmiast uruchomić pojazd. Jak działa ten element? Jakie są jego objawy awarii?

Jaką funkcję w aucie pełni rozrusznik?

Silnik spalinowy ze względu na swoją budowę potrzebuje urządzenia startowego, jakim jest właśnie rozrusznik. Rozrusznik w samochodzie musi dostarczyć siłę potrzebną do napędzania wału korbowego celem uruchomienia jednostki. Urządzenie jest napędzane bezpośrednio z akumulatora. Podczas rozruchu jednostki napędowej, rozrusznik pobiera od niego najwięcej energii, nawet do 600 A.

Budowa rozrusznika samochodowego

Typowe elementy budowy rozrusznika to:

• zespół sprzęgający (bendiks) złożony ze sprzęgła jednokierunkowego, zębnika, dźwigni i sprężyny
• silnik elektryczny z uzwojeniem (wirnik)
• cewka stojana
• szczotkotrzymacz
• elektromagnes załączający (włącznik elektromagnetyczny), który jest przekaźnikiem prądu z akumulatora i umożliwia pracę rozrusznika

Całość zamknięta jest w rurowej obudowie.

Jak działa rozrusznik?

Działanie rozrusznika samochodowego polega, najprościej mówiąc, na przemianie prądu stałego w energię mechaniczną. W momencie przekręcenia kluczyka w stacyjce albo nasunięcia przycisku startera, z akumulatora podawane jest napięcie i jednocześnie dochodzi do przesunięcia mechanizmu sprzęgającego. Prąd trafia na szczotki węglowe, do cewki lub oraz świec zapłonowych. W wirniku wytwarzane jest pole magnetyczne, które przy pomocy stojana powoduje obrót silnika i koła zamachowego. W chwili uruchomienia jednostki napędowej elektromagnes jest wyłączany, a koła zębate ponownie się rozdzielają. 

Sprzęgło jednokierunkowe w tym układzie ma za zadanie zabezpieczyć rozrusznik przed obciążeniem z silnika spalinowego, które mogłoby go uszkodzić.

Awaria rozrusznika w aucie – objawy

Objawy uszkodzonego rozrusznika to przede wszystkim problemy z uruchomieniem samochodu. Często wynikają one nie tyle z awarii rozrusznika, ile ze złego stanu akumulatora. Zatem jeśli zauważymy: 

• brak reakcji po przekręceniu kluczyka w stacyjce
• rozrusznik nie działa, ale po przekręceniu kluczyka słuchać stuki
• rozrusznik obraca się głośno, ale bez uruchomienia silnika

Wówczas najpierw warto sprawdzić akumulator, stan przewodów zasilania rozrusznika i ich zamocowanie. Często przyczyną awarii rozrusznika jest brak masy.

Inne objawy ewentualnego uszkodzenia rozrusznika to:

• głośny zgrzyt podczas uruchamiania silnika
• praca nawet po wyłączeniu kluczykiem
• zbyt głośna praca

Przyczynami nieprawidłowej pracy rozrusznika, oprócz braku masą są m.in.:

• uszkodzone lub zużyte szczotki, wtedy rozrusznik się nie uruchamia
• niewłaściwie działający elektromagnes, jego awaria może być skutkiem zwarcia, przegrzania lub mechanicznego zatarcia rdzenia
• uszkodzony bendiks objawiający się m.in. głośnym zgrzytem albo chrobotaniem podczas uruchamiania silnika
• uszkodzenia mechaniczne
• korozja – rdza pokrywająca poszczególne elementy rozrusznika może je zatrzeć i zakłócić przepływ prądu

Dlaczego rozrusznik się psuje?

Rozrusznik samochodowy jest przystosowany do pracy pod dużym obciążeniem (moc rozrusznika waha się od 0,4 do 10 kW), ale w krótkich okresach. Producenci zastrzegają, że powinien on pracować maksymalnie do 15 sekund. Przed ponownym przekręceniem kluczyka trzeba odczekać ok. 2 minut. Jeśli kierowca jest niecierpliwy, może spowodować przegrzanie się szczotek, szczotkotrzymacza i komutatora, a także popychacza oraz zębnika. 

Rozrusznik jest też narażony na zalanie albo zanieczyszczenie, jeśli samochód jeździ po trasach off-roadowych. W efekcie może dojść do korozji albo uszkodzenia mechanicznego.

Wiele elementów rozrusznika to części eksploatacje, które się używają z biegiem czasu. Jego żywotność szacuje się na ok. 150 tys. km przebiegu. Oczywiście wiele zależy od tego, jak auto jest użytkowane. Często uruchamiane i wykorzystywane głównie na krótkich dystansach, z pewnością będzie wymagało wcześniejszych napraw, niż samochód jeżdżący w długie trasy po autostradach.

Najczęściej zużywającymi się elementami rozrusznika są: szczotki węglowe, które cały czas poddawane są ścieraniu, tuleje i łożyska. Czasem dochodzi do naruszenia stojana przez wirnik albo uszkodzenie zębów koła zębatego sprzęgła jednokierunkowego lub zespołu sprzęgającego.

Sporadycznie, ale zdarzają się awarie rozrusznika spowodowane wadą fabryczną albo błędami montażowymi.

Wymiana czy naprawa rozrusznika? Ile to kosztuje?

Ewentualna usterka nie musi od razu oznaczać zakupu nowej części. W większości przypadków rozrusznik można naprawić albo zregenerować. Naprawa polega zwykle na wymianie poszczególnych elementów. W sklepach dostępne są też zestawy naprawcze do rozruszników, zawierające: komplet tulejek, szczotkotrzymacz oraz komplet szczotek wraz ze sprężyną i izolatorami. Kiedy źródłem problemów są wirniki albo elektromagnes można oddać podzespół do głębszej regeneracji.

Koszt naprawy i regeneracji rozrusznika waha się od 100 do 400 zł. Natomiast za nową część trzeba zapłacić od 200 zł do nawet 2 tys. zł. Do aut z systemem start-stop niestety cena rozruszników mieści się w górnej granicy. Do tego należy doliczyć robociznę za montaż – ok. 100-500 zł w zależności od skomplikowania prac.

Rozrusznik nowy czy używany? Ponieważ jest to podzespół dość trwały, można rozważyć zakup używanego egzemplarza, jeśli naszego nie da się naprawić. Trzeba jednak pamiętać, aby dobrać rozrusznik pod kątem parametrów, a najlepiej dopasować go na podstawie numerów z tabliczki znamionowej. Urządzenie, które pracowało w silniku benzynowym, nie sprawdzi się w dieslu i odwrotnie. Cena używanych to wydatek ok. 100-300 zł.

FAQ

Co to jest rozrusznik w samochodzie?

Rozrusznik to zespół startowy pozwalający na uruchomienie samochodu.

Jakie są przyczyny awarii rozrusznika?

Najczęściej przyczynami awarii rozrusznika są: uszkodzone złącza elektryczne, uszkodzone lub zużyte szczotki, nieprawidłowo działający elektromagnes, uszkodzenia mechaniczne, korozja, zepsuty mechanizm sprzęgający, zębnik lub sprzęgło jednokierunkowe oraz zły stan akumulatora.

Gdzie w aucie znajduje się rozrusznik?

Rozrusznik znajduje się pod maską, w pobliżu koła zamachowego. Dokładna lokalizacja zależy od modelu auta i konstrukcji sinika.

Jak sprawdzić rozrusznik w aucie?

Na początek warto sprawdzić napięcie na rozruszniku i akumulatorze mirnikiem. Nie powinno przekraczać 0,5 V. Inną metodą jest próba uruchomienia go za pomocą izolowanego przewodu. Jeden koniec kabla przykładamy do wyższego grubego zacisku 12 V (potencjał 30), a drugim dotykamy na chwilę do cienkiego zacisku „start” (potencjał 50). Brak reakcji rozrusznika oznacza awarię.