Wymiana przepustnicy – jak wymienić uszkodzoną przepustnicę

Przepustnica w samochodzie odpowiada za regulację odpowiedniej ilości powietrza trafiającego do silnika. Jej awaria w trakcie wyprzedzania lub włączania się do ruchu może mieć tragiczne skutki. Dlatego warto wiedzieć, jakie objawy daje jej uszkodzenie oraz kiedy dokonać wymiany przepustnicy, a kiedy wystarczy ją wyczyścić.

Co to jest przepustnica?

Przepustnica samochodowa jest niezbędnym elementem osprzętu silnika z zapłonem iskrowym, czyli benzynowym oraz podstawową częścią układu dolotowego.

Przepustnica składa się z korpusu i klapki przepustnicy wykonanych ze stali oraz obudowy – najczęściej plastikowej. Korpus ma specjalny otwór ssący, do którego trafia oczyszczone przez filtr powietrze. Zaraz za nim jest klapka, która reguluje przepływ powietrza.

Przepustnica połączona jest z pedałem gazu:

• fizycznie za pomocą metalowej linki oraz sprężyny a sterowanie odbywa się w sposób mechaniczny, znaczy to, że za ruch wału odpowiada linka oraz sprężyna, która obraca mechanizm motylkowy i reguluje otwarciem klapek
• elektronicznie, gdzie sygnał do otwarcia klapek pochodzi z silniczka krokowego i jest kontrolowany przez czujnik położenia

Za co odpowiada przepustnica w samochodzie?

Głównym zadaniem przepustnicy w samochodzie jest ograniczanie i regulowanie przepływu powietrza do komór spalania. Wciskając pedał przyspieszenia, szeroko otwiera się talerz przepustnicy i do układu dostaje się więcej powietrza, dzięki temu rosną obroty i moc silnika, a auto nabiera prędkości. Z kolei, kiedy odpuszczamy gaz, klapki zamykają się, a auto zwalnia, jednak nie zamykają się całkowicie, ponieważ to spowodowałoby zgaśnięcie silnika.

Ilość potrzebnej benzyny dobierana jest na podstawie wychylenia przepustnicy oraz sygnałów pomiarowych z przepływomierza i sondy lambda.

W przypadku silnika Diesla sterowanie odbywa się nieco inaczej. Pedał gazu reguluje ilość paliwa podawanego przez wtryski, a nie steruje kanałem doprowadzającym powietrze.

W silnikach diesla zasadniczo nie ma przepustnicy. Zdarza się, że w autach z układem common rail są montowane zawory motylkowe przypominające przypustnicę, jednak ich rola jest nieco inna. Dbają one o prawidłowe wyłączanie silnika, aby nie doszło do nagłego odcięcia paliwa, co mogłoby doprowadzić gwałtownego zatrzymania tłoków i niebezpiecznej dla rozrządu tzw. cofki.

Przepustnica w dieslu pełni też funkcję klapy wspomagającej zawór EGR w zasysaniu spalin oraz zapobiegającej rozbieganiu się silnika. Jest to związane z faktem, że w silnikach z samoczynnym zapłonie ilość wtryskiwanego paliwa reguluje się za pomocą pedału gazu, a ilość powietrza jest stała albo dostosowuje się do aktualnych wymagań silnika.

Przepustnica – gdzie jest?

Przepustnica znajduje się pomiędzy filtrem powietrza, przez które musi przejść zasysane powietrze a kolektorem ssącym. Do przepustnicy przymocowana jest rura dolotu, którą dostaje się przefiltrowane powietrze. Korpus kolektora dolotowego nasunięty jest na kadłub przepustnicy i zabezpieczony metalową opaską zaciskową, natomiast sama przepustnica przykręcona jest na sztywno do silnika.

Wymiana przepustnicy – krok po kroku

Przepustnicę można wymienić samodzielnie, o ile właściciel auta samodzielnie wcześniej dokonywał drobnych napraw i ma niezbędne narzędzia: śrubokręt krzyżakowy, szczypce do otwierania opasek zaciskowych i komplet kluczy nasadkowych albo kluczy typu torx.

Jak wymienić przepustnicę?

Krok 1. Wpierw trzeba ja zlokalizować oraz zdemontować kilka elementów blokujących dostęp – to jakie są to części, zależy od modelu auta. Najczęściej są to obudowa filtra oraz rura doprowadzająca powietrze.

Krok 2. Odłączamy ujemne klemy akumulatora oraz kostkę elektryczną od silniczka krokowego.

Krok 3. Odkręcamy śruby mocujące i wyjmiemy korpus przepustnicy.

Krok 4. Sprawdzamy przy okazji stan uszczelki na połączeniu z kolektorem. Zniszczoną albo sparciałą trzeba koniecznie wymienić na nową.

Krok 5. Montujemy nową przepustnicę w samochodzie.

Warto wiedzieć, że czasami wystarczy porządne wyczyszczenie przepustnicy, trzpienia silniczka krokowego oraz wtyków, aby ustąpiły objawy awarii. W takiej sytuacji nie ma konieczności wymiany przepustnicy na nowy element.

Jeśli nadal nie jesteśmy pewni, jak wymienić przepustnicę, warto czynność tę powierzyć specjalistom z warsztatów samochodowych.

Uszkodzona przepustnica – objawy

Objawy uszkodzonej przepustnicy to m.in.:

• spadek mocy silnika – auto może ciężko wchodzić na obroty i sprawiać wrażenie ospałego
• wzrost spalania wskutek nieefektywnego spalania mieszkanki
• falowanie obrotów – odczuwalne zarówno podczas jazdy, jak i na biegu jałowym
• szarpanie silnika – najczęściej jest to efekt zabrudzonej przepustnicy albo uszkodzonego czujnika położenia przepustnicy (TPS)
• gaśnięcie silnika – często jest to spowodowane nieprawidłowym działaniem silnika krokowego
• zatrzymanie obrotów silnika – efekt zacinającej się przepustnicy, która chwilowo utrzymuje konkretną wartość obrotów mimo zmiany nacisku na pedał gazu
• opóźniona reakcja na dodanie gazu – kolejny skutek zaciętej przepustnicy albo zepsutego czujnika położenia przepustnicy (TPS); samochód początkowo nie reaguje na dodanie gazu, by nagle przyspieszyć, jak tylko odblokują się klapki

Warto pamiętać, że objawy awarii przepustnicy nie są jednoznaczne. Bardzo często przypominają problemy występujące przy innych usterkach powodujących nieprawidłowe wytwarzanie mieszanki paliwowo-powietrznej, np. uszkodzenie przepływomierza, sondy lambda, zabrudzeniu filtra powietrza, awarii pompy paliwa, zużyciu świec zapłonowych lub nieprawidłowe działanie zaworu EGR.

Objawy uszkodzonej przepustnicy: benzyna a diesel

Zasadniczo objawy uszkodzonej przepustnicy albo zaworu dla silników w dieslu są takie same jak w jednostce benzynowej, czyli: nierówna praca silnika na biegu jałowym, nagłe gaśnięcie, spóźniona reakcja na pedał gazu albo szarpanie w trakcie przyspieszania.

Uszkodzona przepustnica – przyczyny awarii

Najczęściej przyczyną awarii przepustnicy w samochodzie są zabrudzenia pochodzące z uszkodzonego filtra powietrza oraz paliwa. Z tego powodu należy pilnować interwałów wymiany filtra oraz stosować paliwo dobrej jakości. Warto też co jakiś czas przeczyścić przepustnicę.

Za niepoprawne działanie tego elementu mogą odpowiadać też czujnik położenia przepustnicy oraz silnik krokowy. Zwykle przyczyną ich awarii jest zużycie mechaniczne, uszkodzenie przewodów lub zaśniedziałe styki.

Zapchana przepustnica – objawy

Lokalizacja przepustnicy naraża ją na zapychanie się. Zabrudzenia mogą przedostawać się bezpośrednio przez niesprawny filtr powietrza, z silnika, a także z uszkodzonego zaworu recyrkulacji spalin, czyli EGR.

Zabrudzona przepustnica daje o sobie znać, wtedy kierowca najczęściej zauważa:

• nierówną pracę silnika
• szarpanie podczas jazdy
• przygasanie silnika
• gaśnięcie auta na biegu jałowym
• problemy z uruchomieniem samochodu
• zwiększone zużycie paliwa

Oczywiście nie zawsze powyższe objawy świadczą jednoznacznie o zabrudzonej przepustnicy, dlatego zawsze warto zweryfikować źródło problemu.

Zepsuta przepustnica – czy można jeździć?

Teoretycznie można jeździć z uszkodzoną przepustnicą. Jednak objawy, jakie daje, nie pozwalają na komfortowe i bezpieczne poruszanie się po drogach.

Niepoprawne działanie przepustnicy powoduje nie tylko większe spalanie, ale też spadek mocy i przygasanie silnika. Jazda z nieprawną przepustnicą może też doprowadzić do uszkodzenia innych części układu napędowego. Dlatego zaleca się jak najszybszy dojazd do warsztatu samochodowego, aby mechanik zweryfikował czy wystarczy wyczyścić, czy trzeba wymienić przepustnicę.

Ile kosztuje wymiana przepustnicy?

Cena nowego elementu zależy od modelu samochodu oraz producenta części. Zwykle trzeba zapłacić od ok. 600 zł do ok. 3 tys. zł.

Tańszym wyjściem jest regeneracja przepustnicy. Naprawa polega na jej całkowitym demontażu, czyszczeniu, wymianie zużytych elementów, uszczelnieniu i ułożyskowaniu. Następnie przepustnica jest kalibrowana do ustawień fabrycznych i testowana. Za taką część zapłacimy od ok. 500 zł.

Z kolei za usługę wymiany przepustnicy w warsztacie nie powinnyśmy wydać więcej niż 200 zł. Proces nie jest długi i trwa średnio ok. godziny.

Czy po wymianie przepustnicy trzeba ją adaptować?

Zwykle po wymianie przepustnicy, jej czyszczeniu albo naprawie trzeba dokonać adaptacji. Zdarza się tak, ponieważ system sterowania silnikiem może zapamiętać stare parametry pracy i po wymianie nie jest w stanie prawidłowo się dostosować. Symptomy świadczące o konieczności adaptacji to niestabilne obroty na biegu jałowym, nierówna praca silnika, problemy z przyspieszeniem, a niekiedy też problemy z uruchomieniem auta.

Adaptacja polega na kalibracji elektronicznego systemu sterowania silnikiem, tak aby dostosować go do aktualnego stanu przepustnicy. Jej celem jest przywrócenie właściwych parametrów pracy jednostki napędowej.

Adaptację po wymianie przepustnicy w samochodzie można przeprowadzić z wykorzystaniem komputera diagnostycznego. Cena usługi może się różnić w zależności od warsztatu, jednak zwykle ceny oscylują w granicach od 70 do 150 zł.

W niektórych modelach jest opcja wykonania adaptacji przepustnicy bez użycia specjalistycznego sprzętu. Najczęściej proces wymaga odłączenie akumulatora na ok. 10-30 min, aby zresetowały się ustawienia komputera samochodu. Następnie trzeba podłączyć akumulator, uruchomić silnik i pozostawić pracujące auto na biegu jałowym na następne ok. 10-15 minut. Co ważne nie wolno w tym czasie korzystać z żadnych elektrycznych funkcji samochodu np. radia. Takie działanie umożliwia sterownikowi silnika nauczenie się optymalnego położenia przepustnicy. Po upływie wyznaczonego czasu trzeba wyłączyć silnik na chwilę, a potem go ponownie uruchomić i wykonać krótką jazdę próbną z różnymi manewrami, tak aby sterownik mógł dalej się adoptować.

Powyższy sposób adaptacji może nie być skuteczny w nowych autach, szczególnie tych wyposażonych w zaawansowane systemy elektroniczne. Wtedy pozostaje tylko opcja adaptacji przepustnicy poprzez komputer diagnostyczny.

Czym grozi jazda z uszkodzoną przepustnicą?

Jeśli ilość zabrudzeń jest zbyt duża, to kierowca z pewnością odczuje tego skutki. Jazda z uszkodzoną przepustnicą jest dość niebezpieczna dla ruchu drogowego, jak i negatywnie wpływa na silnik i jego osprzęty. Szarpanie podczas jazdy, spadek mocy, przygasanie silnika albo gaśnięcie na biegu jałowym jest szczególnie groźne w trakcie manewrów włączania się samochodu do ruchu domowego, albo wyprzedzania. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do kolizji albo wypadku.

Awaria przepustnicy może też doprowadzić do:

• nadmiernego obciążenia układu korbowo-tłokowego
• przeskoczenia rozrządu
• wypalenie gniazd zaworowych
• uszkodzenie katalizatora lub filtra cząstek stałych

Jak wyczyścić przepustnicę?

W wielu silnikach wyjęcie przepustnicy nie jest proste. Po jej zlokalizowaniu trzeba: odkręcić przewód dolotowy, odłączyć kostkę elektryczną i wężyki. Następnie należy odkręcić śruby mocujące i wyjąć korpus przepustnicy. Kolejnym krokiem jest naniesienie szmatką albo rozpylenie na część środka do czyszczenia. Następnie sukcesywnie usuwamy rozpuszczone zanieczyszczenia. Śruby najlepiej jest dokręcać z wyczuciem i przy pomocy klucza dynamometrycznego.

Czym wyczyścić przepustnicę? Na rynku dostępne są specjalne środki do czyszczenia przepustnicy, jednak do tego celu sprawdza się również np. preparaty do czyszczenia tarcz hamulcowych, aceton, benzyna ekstrakcyjna albo preparaty wielofunkcyjne typu WD-40.

Osoby mało doświadczone mogą zlecić mechanikowi czyszczenie przepustnicy. Cena za usługę wynosi ok. 100-200 zł. Koszt może wzrosnąć, jeśli demontaż przepustnicy jest kłopotliwy z racji ciasnego ułożenia elementów w komorze silnika.

Istnieje też możliwość przeczyszczenia przepustnicy bez jej demontażu. Wtedy trzeba tylko zdjąć przewód doprowadzający powietrze i na wyłączonym silniku rozpylić do przepustnicy przeznaczony do tego celu środek. Procedura zależy od preparatu, dlatego zawsze trzeba zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na opakowaniu środka.