14 maja 2025

Znak D-42 obszar zabudowany. Jak wygląda? Co oznacza?

tablica znak informacyjny teren
Zdjęcie: GettyImages.

Znak D-42 informuje o wjeździe do obszaru zabudowanego – strefy, w której obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego. Co oznacza znak D-42, jak wygląda i jakie przepisy zaczynają w tym miejscu obowiązywać? Sprawdź, co grozi za ich złamanie.

W granicach obszaru zabudowanego obowiązują odmienne zasady niż na drogach poza miastem. Dla kierowców najważniejszy jest jednak obowiązek ograniczenia prędkości do 50 km/h. Wyjaśniamy, czym dokładnie jest obszar zabudowany i z jakimi przepisami należy się w nim liczyć.

Znak D-42 – teren zabudowany

Obszar zabudowany, zwany potocznie terenem zabudowanym, to miejsce na drodze oznaczone znakiem informacyjnym D-42. Znak ten informuje kierowców, że wjeżdżają w strefę o szczególnych zasadach ruchu drogowego. W tym m.in. z ograniczoną prędkością i większym ruchem pieszych.

Granica obszaru zabudowanego powinna być powiązana z zabudową mieszkalną znajdującą się blisko drogi oraz stałym ruchem pieszym. Wyznaczanie granicy obszaru następuje tam, gdzie zmienia się charakter otoczenia drogi – np. pojawiają się chodniki, parkingi przy jezdni, skrzyżowania czy wyjazdy z posesji.

Nie każdy teren z zabudowaniami uznaje się za obszar zabudowany. Znak drogowy teren zabudowany nie powinien pojawić się tam, gdzie zabudowa jest odsunięta od drogi i nie ma z nią bezpośredniego związku lub dominują budynki handlowo-usługowe bez intensywnego ruchu pieszych. Również miejsca, gdzie piesi pojawiają się sezonowo lub tylko przy przystanku nie są podstawą do ustanowienia obszaru zabudowanego.

Jak wygląda znak D-42 obszar zabudowany?

Znak D-42 to prostokątna, biała tablica znaku drogowego D-42 z czarnym obramowaniem. W centralnej części umieszczono stylizowany, czarny rysunek przedstawiający kilka budynków – zazwyczaj domy o uproszczonym kształcie. To właśnie ten znak informacyjny D-42 sygnalizuje wjazd do obszaru zabudowanego, gdzie obowiązują szczególne przepisy.

Znak D-42 – co oznacza?

Znak D-42 oznacza początek obszaru zabudowanego. Po jego minięciu uczestnicy ruchu drogowego muszą stosować się do przepisów dotyczących ograniczeń prędkości i innych zasad obowiązujących w tym obszarze:

  • trąbienie jest zabronione, chyba że służy ostrzeżeniu o bezpośrednim niebezpieczeństwie
  • nie wolno wyprzedzać pojazdów uprzywilejowanych
  • dopuszczalne jest wyprzedzanie z prawej strony na jezdniach dwukierunkowych z dwoma pasami ruchu
  • możliwe jest parkowanie pod prąd na jezdni o małym natężeniu ruchu
  • nie ma konieczności postoju poza jezdnią
  • w razie awarii wystarczy włączyć światła awaryjne
  • pozostawienie pracującego silnika podczas postoju podlega karze

Znak D-42 – prędkość jazdy

W obszarze zabudowanym co do zasady obowiązuje ograniczenie prędkości do 50 km/h. Jednak możliwe jest podwyższenie prędkości pojazdów przez odpowiednie znaki drogowe. Znak D-42 wraz ze znakiem B-33 (ograniczenie prędkości) obowiązuje nie do najbliższego skrzyżowania, ale aż do znaku D-43 „koniec obszaru zabudowanego" lub zielonej tablicy miejscowości E-18a. Znak D-43 nie tylko odwołuje ograniczenie prędkości i sygnalizuje, że zakończył się obszar zabudowany.

Warto pamiętać, że ograniczenie prędkości w terenie zabudowanym nie dotyczy zespołów pojazdów, które wciąż muszą poruszać się maksymalnie 50 km/h. Dodatkowo w strefie zamieszkania prędkość ograniczona jest do 20 km/h.

Znak D-42 – mandaty za zbyt szybką jazdę

Mandaty za prędkość w obszarze zabudowanym są takie same jak poza nim, jednak tylko w granicach obszaru zabudowanego przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h skutkuje utratą prawa jazdy. Wysokość mandatów:

  • do 10 km/h – 50 zł i 1 punkt karny
  • 11–15 km/h – 100 zł i 2 punkty karne
  • 16–20 km/h – 200 zł i 3 punkty karne
  • 21–25 km/h – 300 zł i 5 punktów karnych
  • 26–30 km/h – 400 zł i 7 punktów karnych
  • 31–40 km/h – 800 zł (1600 zł przy recydywie) i 9 punktów
  • 41–50 km/h – 1000 zł (2000 zł przy recydywie) i 11 punktów
  • 51–60 km/h – 1500 zł (3000 zł przy recydywie) i 13 punktów
  • 61–70 km/h – 2000 zł (4000 zł przy recydywie) i 14 punktów
  • 71 km/h i więcej – 2500 zł (5000 zł przy recydywie) i 15 punktów

Znak D-43 – koniec terenu zabudowanego

Znak D-43 informuje, że kierowca opuszcza obszar zabudowany. Umieszczany jest po prawej stronie drogi, zazwyczaj naprzeciwko znaku D-42. Jeśli obszar zabudowany obejmuje przylegające miejscowości, znak D-43 może zostać zastąpiony przez ponowne ustawienie znaku D-42 za zieloną tablicą miejscowości E-17a.

FAQ

Jaka prędkość obowiązuje za znakiem D-42?

Za znakiem D-42 „obszar zabudowany” obowiązuje domyślne ograniczenie prędkości określone w ustawie Prawo o ruchu drogowym – 50 km/h. Obowiązuje ono przez całą dobę. O ile znaki drogowe nie wskazują inaczej, są to limity obowiązujące dla wszystkich pojazdów poruszających się po drogach w obszarze zabudowanym.

Czym się różni obszar zabudowany od terenu zabudowanego?

Obszar zabudowany i teren zabudowany to teoretycznie różne pojęcia i mają odmienne znaczenie w kontekście prawa drogowego (obszar) oraz planowania przestrzennego (teren). W praktyce są przez kierowców używane zamiennie i mają oznaczać to samo. Jednak formalnie kodeks drogowy używa pojęcia obszar zabudowany.

Czy za przekroczenie prędkości w terenie zabudowanym można stracić prawo jazdy?

Tak, za przekroczenie prędkości w obszarze zabudowanym można stracić prawo jazdy. Obowiązuje tu szczególnie surowy limit, który wynika z przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zatrzymanie prawa jazdy następuje w przypadku przekroczenia limitu prędkości o 51 km/h lub więcej w obszarze zabudowanym. Jeśli obowiązuje ograniczenie do 50 km/h, to jazda z prędkością 101 km/h lub większą oznacza zatrzymanie prawa jazdy na 3 miesiące. Oprócz tego grozi mandat karny 1500 zł (lub 3000 zł przy recydywie) i 15 punktów karnych. Tymczasem przekroczenie prędkości poza obszarem zabudowanym nie skutkuje utratą prawa jazdy – nawet przy dużym przekroczeniu, o ile nie nastąpi zagrożenie bezpieczeństwa.