Pierwszy samochód na świecie – znaczenie dla motoryzacji

Pierwszy na świecie z napędem spalinowym został skonstruowany w 1885 r. w Niemczech. Jednak droga do jego powstania nie była prosta. Czym charakteryzował się pierwszy samochód na świecie i kim był jego twórca?

Benz Patent-Motorwagen – czym był pierwszy samochód na świecie?

Benz Patent-Motorwagen Nummer 1, który uważany jest za pierwszy samochód na świecie, to pojazd trójkołowy z jednocylindrowym czterosuwowym silnikiem benzynowym. Na początku silnik miał być osadzony na ramie rowerowej. Jednak ze względu na swój ciężar było to niemożliwe. Stąd pomysł, aby pojazd poruszał się na trzech kołach. Co więcej, nie było w nim kierownicy w formie, jaką znamy współcześnie. Miała ona postać korby z przekładnią zębatkową.

Zatem wygląd i funkcjonalność pierwszego samochodu na świecie istotnie odbiega od znanych nam konstrukcji.

Kto wynalazł pierwszy samochód?

Za pierwszego konstruktora samobieżnego pojazdu kołowego pozwalającego na przewóz ludzi uznaje się francuskiego inżyniera Nicolasa Josepha Cugnota. W 1765 r. zbudował on wehikuł o trójkołowym podwoziu i napędzie parowym, który miał być ciągnikiem artyleryjskim dla armii francuskiej. Pozwalał on jedynie na 20-minutową jazdę z prędkością mniejszą niż szybki spacer człowieka, po czym musiał być studzony przez kolejne 20 minut.

Jednak za twórcę pierwszego samochodu na świecie uznaje się Carla Benza, który w 1885 roku stworzył i opatentował trójkołowca o nazwie Benz Patent-Motorwagen. Benz urodził się w 1844 r. w Mannheim. Miłość do techniki odziedziczył po dziadku kowalu i ojcu – maszyniście kolejowym, m.in. dlatego zdecydował się na studia na politechnice w Karlsruhe na kierunku inżynieria mechaniczna.

W 1871 r. powrócił do Mannheim i wraz z Augustem Ritterem założył odlewnię żelaza i warsztat mechaniczny. Zaczął też pracę nad niekolejowym pojazdem samobieżnym. W międzyczasie ożenił się Bertą Ringer. Odegrała ona ogromną rolę w historii motoryzacji, nie tylko ratując swoim posagiem rozpadające się przedsiębiorstwo Benza, ale i popularyzując swoimi czynami jazdę samochodem.

W latach 1877–1880 Benz opracował konstrukcję dwusuwowego silnika spalinowego i wdrożył pomysł w życie, zakładając spółkę akcyjną, która rozpoczęła produkcję tych silników – najpierw o mocy 1 konia mechanicznego, a potem dochodzącej do 7 KM. W wyniku nieporozumień Benz dość szybko wycofał się z przedsięwzięcia i z innymi partnerami założył Benz & Cie. Rheinische Gasmotorenfabrik, w której to powstał pierwszy samochód na świecie.

Jak wyglądał pierwszy samochód na świecie?

Rama pierwszego samochodu na świecie była wykonana z giętych i zespawanych rur stalowych. Na niej znajdowała się ławka dla kierowcy i pasażera. Aby amortyzować nierówności drogi, pod ławką zamontowane były sprężyny oraz piórowe resory. Pojazd miał trzy koła szprychowe: średnica przedniego wynosiła 730 mm, a tylnych – 1125 mm. 

Z tyłu pierwszego samochodu na świecie znajdował się jednocylindrowy silnik czterosuwowy o pojemności niecałego litra i mocy 0,75 KM przy 400 obrotach na minutę. Ważył ok. 100 kg. 

Silnik był wyposażony w elektryczny zapłon iskrowy, popychaczowe zawory i koło zamachowe. Olej był umieszczony w zbiorniku nad silnikiem i ściekał grawitacyjnie, smarując elementy mechaniczne, a następnie trafiał na ziemię.

Za paliwo służyła ligroina (mieszanina węglowodorów) pochodząca z destylacji ropy naftowej, która ówcześnie służyła do wywabiania plam. Jednorazowo do zbiornika mieściło się ok. 1,5 litra paliwa (przy zużyciu 10 l/100 km). Świeca zapłonowa konstrukcji Benza (została przez niego opatentowana) zapalała mieszankę w cylindrze.

Pojazd nie miał skrzyni biegów, lecz prostą przekładnię z mechanizmem różnicowym.

Napęd na koła przenosiły odpowiednio przekładane pasy i łańcuch, a hamulcami były dociskane do obręczy koła drewniane, które zresztą działały tylko na tylne koła i były zaciągane ręcznie. Sterowanie autem odbywało się za pomocą dźwigni obracającej przednie koło.

Maszyna ważyła tylko około 260 kilogramów.

Wszystkie metalowe elementy konstrukcji pokrywał błyszczący czarny lakier. Pojazd wykonano w Mannheim, z wyjątkiem obręczy kół, które Benz zamówił w wytwórni Adler we Frankfurcie.

Pierwsza podróż samochodem – przełom w motoryzacji

Pierwsza jazda próbna miała miejsce 3 lipca 1886 r. Obok Benza na ławce zasiadł jego syn Eugen trzymając butelkę ligroiny. Niektóre źródła informują, że w trakcie przejażdżki konstruktor wjechał w mur budynku. Co, zważywszy na konstrukcję hamulców, mogło być prawdą. Prawdopodobna prędkość, jaką osiągnął pojazd, to ok. 16 km/h.

Jednak do historii przeszła żona twórcy Bertha, która nie informując męża, wzięła auto (Benz Patent-Motorwagen Nummer 3) i wyruszyła w ponad stukilometrową podróż do swojej matki. Kobieta wraz z 14-letnim i 15-letnim synem opuściła Mannheim o świcie, a do Pforzheim dotarła po zmierzchu. Tym samym została pierwszą osobą, która samodzielnie pokonała automobilem dystans stu kilometrów. O wyjeździe swojego męża poinformowała nazajutrz, wysyłając mu telegram. Do domu wróciła także pojazdem.

Oczywiście po drodze napotkała różne problemy, które musiała rozwiązać z synami. W czasie przejazdu doszło do m.in. do zerwania ogniwa łańcucha napędowego, uszkodzenia izolacji przewodu zapłonowego i zatkania rurki doprowadzającej paliwo do gaźnika. Kobieta musiała też naprawić hamulce, które szewc obił je skórą, co poprawiło ich skuteczność i dokupić paliwo. Co więcej, chłopcy musieli co jakiś czas popychać pojazd, ponieważ silnik był zbyt słaby, aby pokonać górzystą drogę.

Wyjazd do matki nie był jednak głównym celem Berthy. Chciała ona pokazać Carlowi, że jednym z warunków sukcesu przedsięwzięcia jest pokazanie ludziom jego praktycznego zastosowania. Co poniekąd jej się udało.

Przeczytaj również: Najbardziej przełomowe samochody w historii motoryzacji

Jak powstawał pierwszy samochód na świecie?

Pierwszy samochód na świecie nie powstałby, gdyby nie marzenia i wizje. Nad pojazdami samobieżnymi pracowali już konstruktorzy w XV–XVI w. Byli to Roberto Valturio i Leonardo da Vinci. Najpierw miały być one napędzane siłą wiatru, a potem parą. Jednak pojazdy kołowe napędzane parą nie sprawdzały się w miastach. Zarzucano, że niszczą drogi i mosty, emitują gryzący dym i straszą konie. W związku z tym konstruktorzy stale pracowali nad nowymi rozwiązaniami.

Przełom w motoryzacji nastąpił w 1885 r. kiedy to Gottlieb Daimler opatentował jednocylindrowy czterosuwowy silnik spalinowy napędzany benzyną. Była to udoskonalona wersja jednostki stworzonej przez Nicolasa Otto w 1876 r. Takiego właśnie silnika użył Bentz. Marzył on od dawna o zbudowaniu pojazdu, który każdy mógłby trzymać w swoim garażu i jeździć gdzie tylko zapragnie. Dzięki jego determinacji i chęci udoskonalania swoich konstrukcji udało mu się uzyskać patent na pojazd spalinowy.

Wpływ pierwszego samochodu na rozwój motoryzacji

Pojawienie się pierwszego samochodu na świecie dało impuls innym konstruktorom, do tworzenia nowych pojazdów, ulepszaniu silników i całej konstrukcji. W 1886 r. Daimler zaprojektował kolejny pojazd ze swoim silnikiem – był to pierwszy samochód czterokołowy. Natomiast w 1897 r. Rudolf Diesel skonstruował silnik o zapłonie samoczynnym. Z kolei firma Peugeot, która początkowo była producentem rowerów, rozpoczęła montaż licencyjnych silników w zakładach Panhard & Levassor.

Sam Benz ciągle ulepszał swoje konstrukcje, a w 1926 r. połączył swoje siły z Daimlerem, tworząc markę Mercedes-Benz.

Można śmiało powiedzieć, że pierwszy samochód na świecie, choć początkowo wyśmiewany, zmienił nie tylko przemysł, ale też sposób postrzegania pojazdów jako środków transportu osobistego. Benz otworzył furtkę przyszłym pokoleniom konstruktorów samochodów i przyczynił się do powstania globalnego przemysłu motoryzacyjnego.

Nie można też zapomnieć o wyczynie Berthy i jej synów. Samodzielna wyprawa wywołała sensację i była szeroko komentowana w prasie i na ulicy. Ponadto problemy techniczne z autem, przyczyniły się do ulepszania konstrukcji.

Pierwszy samochód na świecie – ciekawostki

Czarny lakier, którym był pomalowany pierwszy samochód na świecie, do dziś figuruje w ofercie Mercedesa-Benza pod nazwą „Schwarz DB 040”.

Paliwem używanym w pierwszym samochodzie na świecie była ligroina, czyli mieszanina węglowodorów pochodząca z destylacji ropy naftowej. Substancja używana była przez malarzy do zmywania farb olejnych z palet. Można było ją kupić w aptekach.

Koszt Benz Patent-Motorwagen wynosił 600 marek, czyli ok. 150 dolarów (współcześnie ok. 4180 dolarów).

Fundusze na budowę pierwszego samochodu na świecie pochodziły z posagu Berthy Benz. Jednak ze względu na obowiązujący w tamtych latach system prawny, kobiecie nie można było przyznać prawa patentowego, stąd dostał je Carl.

W Polsce w Warszawie od 1896 r. można było zakupić pojazdy Benz i Peugeot. Do kraju importował je Stanisław Grodzki.

W 2011 r. patent Carla Benza DRP 37435 „Fahrzeug mit Gasmotorenbetrieb” (pojazd z napędem spalinowym do transportu od jednego do czterech pasażerów) został wpisany na międzynarodową Listę UNESCO Pamięć Świata (ang. Memory of the World), na której znajdą się najbardziej wartościowe dokumenty na świecie.

W 2007 r. wydział inżynierii mechanicznej Karlsruher Institut für Technologie, gdzie studiował Benz został przemianowany na Carl Benz School of Engineering.

Francuski Peugeot jest jedyną marką samochodów, która działa nieprzerwanie od 1810 roku do dziś. Choć początkowo Peugeot nie produkował samochodów.

Podsumowanie

Choć początkowo pierwszy samochód na świecie z silnikiem spalinowym wzbudzał lęk i niepokój, to jego praktyczne zastosowanie szybko przekonało ludzi. Pojazdy parowe były wolne, ciężkie i dymiły, z kolei powozy konne pozostawiały po sobie zanieczyszczenia i smród. Alternatywą okazał się pojazd Benza.

Kamieniem milowym wczesnej motoryzacji była produkcja masowa. Amerykański pojazd Curved Dash produkowano od 1901 r., a Forda T od 1912 r. Wtedy to auta stały się tańsze i dostępne dla większej liczby ludzi. Tym samym zaczęło wzrastać zainteresowanie motoryzacją, co przełożyło się na jej rozwój.

FAQ

Jaka jest najstarsza marka samochodu?

Najstarszą marką samochodów jest Peugeot, który produkuje auta od 1889 r. Firma powstała jednak wcześniej – w 1810 roku.

Co różniło Benz Patent-Motorwagen od wcześniejszych pojazdów mechanicznych?

Benz Patent-Motorwagen był napędzany przez jednocylindrowy, czterosuwowy silnik o mocy 2/3 KM i pojemności 1 litra, a wcześniejsze pojazdy silnikiem parowym. Przy czym pojazdy parowe wymagały dodatkowej wykwalifikowanej osoby do jego obsługi, a pojazdem Benza można było sterować samodzielnie.

Czy pierwszy samochód na świecie był masowo produkowany?

Nie. Pierwszym samochodem produkowanym seryjnie na taśmie montażowej był Curved Dash amerykańskiej maki Oldsmobile. Produkcja rozpoczęła się w 1901 r. i trwała przez kolejne 6 lat, a w ciągu pierwszego roku sprzedano 425 sztuk.