Przekładnia kierownicza – jak działa, jakie są objawy usterki oraz jak ją naprawić?

Przekładnia kierownicza jest ważnym elementem układu kierowniczego. W samochodach osobowych najczęściej stosuje się przekładnię zębatkową, potocznie nazywaną maglownicą.

Jak działa przekładnia kierownicza?

Układ kierowniczy odpowiada za to, by ruchy kierownicą przekładały się na ułożenie kół, czyli aby można było sterować samochodem. Zadaniem przekładni jest przemiana ruchu obrotowego z kierownicy w siłę osiową, która skręca koła.

Przekładnia kierownicza zwykle jest ułożona poziomo względem kolumny kierowniczej, a jej końcówki łączą się z drążkami kierowniczymi. To właśnie za ich pomocą zmieniane jest położenie przekładni kierowniczej i tym samym kierunek jazdy. W samochodach wyposażonych w układ wspomagania kierownicy, przekładnia współpracuje z pompą wspomagania.

Obecnie w samochodach najczęściej stosowane są następujące rodzaje przekładni kierowniczych:

• przekładnie zębatkowe – najpowszechniej stosowane rozwiązanie, ich działanie opiera się na połączonych ze sobą mechanizmach zębatych: wałka kolumny z zębnikiem i listwie zębatej. Kręcąc kierownicą, poruszamy zębnikiem, a listwa przesuwa się w prawo albo w lewo o określoną długość, nie o kąt. Z kolei drążki kierownicze zmieniają położenie zwrotnic i kół samochodu
• przekładnie śrubowo-kulowe – stosowane w samochodach ciężarowych. W gwincie wałka kolumny znajdują się kulki, które poruszając się, przekazują moment obrotowy. Na nich opiera się specjalna nakrętka, która porusza wycinek koła zębatego i wprawia je w ruch
• przekładnie ślimakowe – działają w oparciu o ruch obrotowy tzw. ślimaka, czyli specjalnego gwintu na śrubie, z którym zazębione jest koło zębate połączone z drążkami kierowniczymi
• przekładnia ze ślimakiem globoidalnym – jest to przekładnia ślimakowa, w której ślimak ma wzdłużny kształt bardziej przylegający do ślimacznicy

Zasadniczo w autach przednionapędowych stosuje się przekładnie zębatkowe, w modelach tylnonapędowych – ślimakową lub śrubowo-kulkową.

Maglownice mają prostą budowę i są bezobsługowe. Obudowa przekładni kierowniczej wypełniona jest smarem, który minimalizuje opór ruchu mechanizmu, przez co dochodzi do automatycznej regulacji luzu i tłumienia drgań.

Obecnie wielkie koncerny samochodowe pracują nad systemem steer-by-wire, w którym nie będzie już mechanicznego połączenia pomiędzy kolumną kierownicy a przekładnią. 

Kąt skrętu kierownicy mają odczytywać czujniki, następnie informacja będzie przekazywana i przetwarzana przez centralkę, która będzie wysyłała odpowiedni sygnał do aktywatorów przesuwających drążki kierownicze, zgodnie ze skrętem kierownicy.

Przekładnie można też podzielić ze względu na rodzaj wspomagania zastosowanego w aucie na: mechaniczne, hydrauliczne i mechaniczne z elektrycznym układem wspomagana (EPS).

Jakie są objawy usterki?

Maglownica jest elementem, który z biegiem czasu się zużywa. Jej trwałość szacuje się na około 10 lat lub 200 tys. km przebiegu – przy standardowym użytkowaniu samochodu. Są jednak sytuacje prowadzące do przedwczesnych uszkodzeń przekładni kierowniczej. Są to m.in.:

• częsta jazda po dziurawych drogach i nierównościach
• kręcenie kierownicą w miejscu
• stosowanie niskoprofilowych opon, które przenoszą większe drgania na maglownice niż standardowe
• zakładanie na koła felgi w rozmiarze niezalecanym przez producenta samochodu
• najeżdżanie skręconymi kołami na wysokie krawężniki
• brak albo niski poziom płynu do wspomagania

Objawy uszkodzonej przekładni to:

• wyciek płynu wspomagania z przekładni kierowniczej lub „pocenie” się maglownicy
• zbyt niski poziom płynu wspomagania w zbiorniczku wyrównawczym
• trzaski, stuki, szumy, pukanie i inne dźwięki dochodzące z układu kierowniczego w trakcie wykonywania manewrów
• drgania kierownicy – przenoszone na cały samochód
• silny opór przy kręceniu kierownicą
• problemy z utrzymywaniem kierunku – nawet w trakcie jazdy na wprost
• blokowanie się kierownicy w czasie jazdy
• luzy na kierownicy – obrót kierownicy nie przekłada się od razu na ruch kół

Trzeba pamiętać, że zużycie elementów przekładni kierowniczej to długotrwały proces. Dodatkowo kierowca, niejako „przyzwyczaja się” do zmiany trybu pracy maglownicy, co oznacza, że przed wystąpieniem odczuwalnych objawów, jej zużycie jest już znaczne.

Jazda z uszkodzoną przekładnią kierowniczą może prowadzić do utraty panowania nad samochodem i trudnością z kierowaniem, co grozi wypadkiem. Teoretycznie można się poruszać, gdy z przekładni dochodzą stuki albo odczuwalne są luzy, jednak jak pojawią się wycieki, trzeba jak najszybciej podjechać do warsztatu.

Naprawa przekładni kierowniczej

Naprawa przekładni kierowniczej polega na regeneracji lub wymianie na nową. Koszt naprawy przekładni jest różny i zależy od jej rodzaju oraz stopnia zużycia. Średnio trzeba się liczyć z wydatkiem od 500 zł do ok. 1000 zł. Regenerowana część, ile jest wykonana przez specjalistę, który ma wiedzę i odpowiednie narzędzia, nie powinna różnić się jakościowo od tych fabrycznie nowych i działać tak samo.

Za nową część zapłacimy od ok.1500 zł do nawet 9000 zł. Do tego należy doliczyć koszty robocizny (demontaż starej i montaż nowej przekładni kierowniczej) – od 300 do 500 zł i ustawienia geometrii kół.

Warto wiedzieć, że nie każda maglownica nadaje się do regeneracji. Nie uda się naprawić przekładni kierowniczej kiedy:

• obudowa jest połamana lub popękana
• są zniszczone mocowania
• elementy ruchome są mocno skorodowane
• są złamane lub zagięte przewody
• zęby listwy i wałka mają uszkodzenia mechanicznie

Jak wygląda proces regeneracji?

• Pierwszym etapem jest demontaż elementów i podzespołów przekładni kierowniczej oraz dokładnie oczyszczenie ich ze wszelkich zabrudzeń.
• Następnie mechanik diagnozuje stan techniczny i źródło problemów.
• Kolejny etap polega na szlifowaniu przekładni do uzyskania gładkiej powierzchni, dzięki czemu można bezproblemowo usunąć zepsute elementy i wstawić nowe. Najczęściej wymienia się pierścienie i gumy uszczelniające.
• Po zakończeniu prac serwisowych wszystkie elementy maglownicy trzeba zakonserwować. Potem mechanik wykonuje testy sprawności na specjalnie przygotowanym stanowisku diagnostycznym. Jeśli będą pozytywne, wtedy montuje się wszystkie podzespoły.
• Ostatnim etapem jest ustawienie geometrii kół.

FAQ

Jakie są objawy uszkodzonej przekładni kierowniczej?

Najczęstsze objawy awarii przekładni kierowniczej to: wyciek płynu wspomagania, stukanie najbardziej słyszalne podczas jazdy samochodem po nierównościach, luzy na kierownicy, blokada kierownicy, problemy ze wspomaganiem kierownicy.

Jakie są rodzaje przekładni kierowniczych?

Obecnie w samochodach stosuje się przekładnie kierownicze: zębatkowe zwane maglownicami, śrubowo-kulowe, ślimakowe, ze ślimakiem globoidalnym.

Jak działa przekładnia kierownicza?

Przekładnia kierownicza zmienia ruch obrotowy kierownicy w siłę osiową, która za pomocą drążków kierowniczych kręci kołami.