Prawo jazdy kategorii B – wszystko, co warto wiedzieć

Prawo jazdy kategorii B jest urzędowym dokumentem potwierdzającym kwalifikacje do prowadzenia pojazdu z danej kategorii. Aby je uzyskać, należy ukończyć kurs o określonej liczbie godzin i zdać egzamin państwowy. Podpowiadamy, jak wygląda kurs i egzamin oraz jakimi pojazdami można kierować, mając prawo jazdy kategorii B.

Prawo jazdy kategorii B – jak wygląda proces uzyskania?

Prawo jazdy kategorii B może zdobyć osoba, która ukończyła 18 lat. Jednak nie trzeba czekać do pełnoletności, aby rozpocząć kurs. Przepisy pozwalają zapisać się na niego na 3 miesiące przed osiągnięciem wymaganego wieku. Przy czym kandydat na kierowcę musi w takiej sytuacji uzyskać pisemną zgodę rodziców lub prawnych opiekunów.

Kolejnym wymaganym krokiem jest wykonanie badania lekarskiego. Zakres badań reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 grudnia 2022 roku w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców. Koszt badania to 200 zł.

W trakcie wizyty lekarz przeprowadza wywiad, aby ocenić, czy są jakiekolwiek przeciwwskazania do prowadzenia pojazdów kategorii B. Przeciwwskazaniami mogą być np. cukrzyca (zależy od wyników badań), czynniki świadczące o zaburzeniach psychicznych stwarzających ryzyko na drodze, uzależnienie od substancji psychoaktywnych, alkoholizm, zaburzenia równowagi oraz układu sercowo-naczyniowego.

Następnie lekarz bada poziom glukozy, wzrok, słuch, zmysł równowagi i układ ruchu. Po badaniu wydaje stosowne orzeczenie.

Trzecim krokiem jest wizyta u fotografa, aby wykonać zdjęcie do Profilu Kandydata na Kierowcę (PKK). Zdjęcie powinno być kolorowe, na jasnym tle, aktualne (wykonane nie wcześniej niż 6 miesięcy przed złożeniem wniosku) i mieć wymiary: 35×45 mm. Koszt wykonania wynosi zazwyczaj ok. 30 zł.

Kolejny etap to założenie Profilu Kandydata na Kierowcę (PKK) i uzyskanie numeru PKK. Można to zrobić, udając się osobiście do urzędu komunikacji właściwego dla miejsca zamieszkania albo korzystając z Elektronicznej Skrzynki Podawczej PWPW. Do wniosku o profil kierowcy należy dołączyć: orzeczenie lekarskie, aktualne zdjęcie i ew. pisemną zgodę rodziców, lub opiekuna prawnego. Składając go trzeba zabrać ze sobą dokument tożsamości.

Nr PKK, jeśli wniosek jest kompletny, zwykle przesyłany jest od razu. Usługa jest bezpłatna, jednak wydanie prawa jazdy kosztuje 100,5 zł. Potem wystarczy zapisać się na kurs i zdać egzamin w WORD. Na egzamin należy zabrać dokument tożsamości i numer PKK.

Egzamin na prawo jazdy kategorii B składa się z:

• części teoretycznej, która ma formę testu złożonego z 32 pytań i trwa 25 minut, maksymalnie można uzyskać 74 pkt, a do zdania egzaminu wystarczy 68 pkt
• części praktycznej podzielonej na:
  • etap na placu manewrowym, podczas którego egzaminowany sprawdza stan techniczny pojazdu (losuje dwa zadania), przygotowuje się do jazdy, wykonuje zadania na placu manewrowym np. jedzie po łuku, rusza na wzniesieniu
  • etap na drogach publicznych, podczas którego ocenia się m.in. sposób wykonania manewrów, zachowanie wobec innych uczestników ruchu oraz reakcję na zagrożenia na drodze

Średni czas trwania egzaminu państwowego to 40 minut, jednak egzaminator może go zakończyć wcześniej, jeśli osoba wykona wszystkie manewry prawidłowo lub gdy egzaminowany popełni błąd skutkujący zagrożeniem życia i zdrowia innych uczestników ruchu. Więcej o tym, jak zdać prawo jazdy przeczytasz w artykule: https://www.otomoto.pl/news/jak-zdac-prawo-jazdy-10-sprawdzonych-porad.

Po zdaniu egzaminu państwowego informację o jego pozytywnym wyniku WORD przesyła do urzędu, w którym był założony PKK. Zatem pozostaje tylko uiścić opłatę za prawo jazdy (przelewem lub w kasie urzędu) i czekać na wydanie dokumnetu. Prawo jazdy powinno być gotowe do odbioru maksymalnie w ciągu 30 dni. Stan sprawy można sprawdzić na stronie internetowej info-car.pl. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: https://www.otomoto.pl/news/jak-sprawdzic-czy-prawo-jazdy-jest-do-odbior.

Wymagania, wydatki i struktura kursu na prawo jazdy

Kursy uprawniające do prowadzenia samochodu osobowego można zrobić w niemalże każdej większej miejscowości. Ich ceny są dość zróżnicowane, jednak średnio to wydatek ok. 3000 zł. Wyższe ceny mogą być w szkołach oferujących kurs prawa jazdy kat B dla osób z niepełnosprawnością lub kurs prawa jazdy kat B z indywidualnym instruktorem. Niższe ceny znajdziemy w przypadku kursu prawa jazdy kat B online (część teoretyczna). Warto pamiętać, że kurs prawa jazdy kat B z egzaminem w cenie oznacza podejście do testu wewnętrznego w szkole nauki jazdy – rzadko kiedy obejmuje koszt państwowego egzaminu.

Aby zapisać się na szkolenie, należy podpisać umowę z wybraną szkołą nauki jazdy i dostarczyć jej numer PKK. Kurs na prawo jazdy trwa co najmniej 60 godzin i dzieli się na zajęcia teoretyczne w wymiarze min 30 godzin lekcyjnych oraz 30 godzin zegarowych praktyki na placu manewrowym, oraz w ruchu ulicznym.

W części teoretycznej kursant poznaje podstawy prawa o ruchu drogowym, pionowe i poziome znaki drogowe oraz ćwiczy znajomość zasad pierwszeństwa przejazdu. Ten etap nie wymaga uczestnictwa w kursie, prawo dopuszcza opcję samodzielnej nauki.

Z kolei praktyczna sekcja wyklucza samodzielną naukę – obowiązkowo szkolić muszą instruktorzy. Obejmuje ona naukę jazdy, podstawową wiedzę o aucie oraz naukę zachowania się na drodze.

Obowiązki i odpowiedzialność posiadacza prawa jazdy kategorii B

Najważniejsze obowiązki kierowcy mającego prawo jazdy każdego typu, w tym kategorii, B związane są oczywiście z samochodem oraz jego eksploatacją. Można wśród nich wymienić:

• utrzymywanie pojazdu w dobrym stanie technicznym
• przedstawianie auta do corocznych badań technicznych
• przestrzeganie zasad ruchu drogowego oraz przepisów i norm dotyczących transportu
• dbanie o bezpieczeństwo przewożonych ładunków i pasażerów

Za nieprzestrzeganie zasad i przepisów ruchu drogowego, kierowca ponosi odpowiedzialność karną lub cywilną. Podczas kontroli drogowej służby mogą nałożyć na kierowcę mandat karny, punkty karne, skierować sprawę do sądu lub też zatrzymać prawo jazdy i dowód rejestracyjny pojazdu – w zależności od ewentualnych nieprawidłowości.

Prawo jazdy można stracić m.in. za przekroczenie prędkości 50 km/h w obszarze zabudowanym, jazdę pod wpływem alkoholu lub narkotyków, przekroczenie 24 punktów karnych.

Jakie pojazdy możesz prowadzić z kategorią B?

Wbrew pozorom osoby z prawem jazdy kategorii B mogą prowadzić nie tylko samochody osobowe, ale też pojazdy dostawcze o DMC do 3,5 tony, rolnicze, leśnicze, a nawet budowlane. Przy czym należy pamiętać, że kierowanie niektórymi z pojazdów jest możliwe wyłącznie na terenie naszego kraju. Poza tym kierowanie nie jest jednoznaczne z pracą, np. można prowadzić wózek widłowy, ale już używanie go w celach zarobkowych, np. do pracy w magazynie, wymaga uzyskania odpowiednich uprawnień.

Lista pojazdów dopuszczonych do prowadzenia z prawem jazdy kategorii B

Zgodnie z przepisami mając prawo jazdy kategorii B, kierowca może prowadzić: 

• samochody osobowe i dostawcze o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t (z wyjątkiem autobusu i motocykla)
• samochody osobowe i dostawcze zasilane paliwami alternatywnymi (energią elektryczną, wodorem, LPG, CNG oraz hybrydy) o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 4250 kg, o ile przekroczenie DMC wynika z zastosowania paliw alternatywnych, a informacja o tym przekroczeniu jest odnotowana w dowodzie rejestracyjnym, a także kierowca ma prawo jazdy kategorii B od co najmniej 2 lat
• pojazd z kategorii AM, czyli: motorower lub skuter, który rozwija maksymalną prędkość do 45km/h i wyposażony jest w silnik spalinowy o pojemności do 50 cm3 lub elektryczny o mocy do 4 kW, a także czterokołowiec lekki o masie własnej nieprzekraczającą 350 kg i konstrukcji ograniczającej prędkość jazdy do 45 km/h, np. mały quad
• zespół pojazdów ww. z przyczepką – jednak to uprawnienie obowiązuje tylko na terenie naszego kraju
• ciągnik rolniczy i maszyny rolnicze np. kombajn (tylko na terenie Polski)
• pojazd wolnobieżny (tylko w Polsce), czyli pojazdy silnikowe, których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, są to m.in.:
  • urządzenia rolnicze, np.: kombajny, kosiarki, sadzarki, sieczkarnie, zgrabiarki, prasy
  • maszyny budowlane, np. koparki, walce, ładowarki, frezarki, spycharki, wiertnice, żurawie
  • pojazdy używane w leśnictwie, np. karczowniki, rębaki, wciągarki, harwestery
  • pojazdy stosowane w transporcie, np. wózki bagażowe, widłowe, platformowe
• motocykl o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg (tylko w Polsce), o ile kierowca ma prawo jazdy, kategorii B od co najmniej 3 lat
• zespół pojazdów złożony z samochodu, pojazdu wolnobieżnego lub ciągnika rolniczego połączonego z lekką przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej do 750 kg

Co oznacza dopuszczalna masa całkowita pojazdu?

Dopuszczalna masa całkowita (w skrócie DMC) to maksymalny ciężar pojazdu wraz z ładunkiem. Można ją sprawdzić w dowodzie rejestracyjnym danego pojazdu.

Prawo jazdy kategorii B pozwala na prowadzenie pojazdu o dopuszczalnej masie 3500 kg i do 4250 kg w przypadku aut z alternatywnym źródłem napędu (przy pewnych zastrzeżeniach – patrz wyżej).

Nowości i zmiany w uprawnieniach związanych z kategorią B – co się zmienia w przepisach dla kierowców?

Ministerstwo Infrastruktury ciągle pracuje nad zmianami w prawie. Najważniejsze z nich które weszły w ubiegłych latach to:

• od 2024 r. osoby mające prawo jazdy kategorii B mogą prowadzić samochody osobowe i dostawcze zasilane paliwami alternatywnymi o dopuszczalnej masie całkowitej do 4250 kg
• od sierpnia 2023 r. można dodać w aplikacji mObywatel tymczasowe i jak i stałe elektroniczne prawo jazdy

Ponadto prowadzone są pracę m.in. nad: jawnym rejestrem osób, które mają prawomocny, dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów; karą za nielegalne wyścigi, drift i podrywanie kół pojazdu oraz bierne uczestnictwo w nielegalnych wyścigach; obniżeniem wieku do 17 lat dla prawa jazdy kategorii B.

Regulacje dotyczące holowania przyczepy z prawem jazdy kat. B

Kodeks drogowy umożliwia kierowcom mającym prawo jazdy kategorii B kierowanie zespołem pojazdów złożonych z:

• auta osobowego lub ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t oraz przyczepy, o łącznej wadze do 3500 kg
• ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego lub samochodu oraz lekkiej przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej do 750 kg
• motocykla lub motoroweru i przyczepki, o ile ta druga nie przekracza masy własnej pojazdu, ale nie waży więcej niż 100 kg

Jeśli kierowca z prawem jazdy kategorii B, chce prowadzić auto z cięższą przyczepą o masie łącznej do 4350 kg, musi zdać dodatkowy egzamin praktyczny na kategorię B+E.

Długość zespołu 2 pojazdów nie może przekraczać:

• dla samochodu i naczepy – 16,5 m
• dla motocykla i przyczepy, motoroweru i przyczepy, roweru i przyczepy, wózka rowerowego i przyczepy – 4 m

Zakończenie

Prawo jazdy kategorii B to najpopularniejszy dokument uprawniający do kierowania samochodami. Dzięki niemu można prowadzić nie tylko auta osobowe, ale i dostawcze o DMC do 3,5 t, ciągniki rolnicze, quady i pojazdy wolnobieżne np. walec.

Dokumenty potrzebne do prawa jazdy to orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do kierowania pojazdami z grupy B, ukończone 18 lat, numer PKK, ukończony kurs na prawo jazdy oraz pozytywnie zdany egzamin państwowy w WORD. Dokument jest wydawany na 15 lat. Jazda bez ważnych uprawnień grozi mandatem od 1500 do nawet 30 tys. zł i oraz zakazem prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat.